KANGAL KÖPEĞİ ve KURT
Bu iki cesur ve asil hayvanın yolu, sürekli kesişmektedir. Gerek morfolojik yapı, gerekse huy ve karakter özellikleri itibariyle birbirine oldukça benzeyen bu iki hayvan, 3. bir tür yüzünden sık sık karşı karşıya gelir: Koyun…
Fotoğraf 1. Kurtlar (****** Orman Çiftliği Hayvanat Bahçesi-Ankara)
Kurt
Köpekgiller (Canidae) ailesinden etçil memeli bir hayvandır. Halk arasında "Canavar" ve "Böcü" olarak da anılır. Latince ismi “Canis lupus” olup, İngilizce'si "Wolf", Almanca'sı "Der Wolf", Fransızca'sı "Le Loup"dur. Tarih boyunca hem korkulan, hem saygı duyulan bir hayvan olmuştur.
Kurdun Tür Özellikleri
Familyasının en iri ve en kuvvetli hayvanıdır. Kuvvetli çene kaslarından dolayı, dip tarafı geniş olan başı öne doğru sivrilmiştir. Kulakları dik ve orta uzunluktadır. Boyun kısmı kalın ve çok kuvvetlidir. Göğüs kısmı geniş ve güçlü, arka kısmı ise öne nazaran daha incedir. Karın içe çekiktir. Bacakları ince ve kuru görünüşlü, ama pençeleri büyük ve kuvvetlidir. Kuyruğu meyilli olarak sarkar.
Gözleri tatlı bir sarı renktedir. Kafatası köpeğinkinden daha dardır. Normal yürüyüş halinde iken, hep arka ayakları ile ön ayaklarının izleri üstüne basar. Aşırı derecede temkinlidir. Düzenli bir aile hayatı ve çok zengin toplumsal ilişkileri vardır. Tek eşlidir. Yavrular sütten kesildikten sonra, erkek kurt tarafından beslenirler. Erkek kurt önceden yuttuğu eti yeniden kusarak, yavrulara verir. Dişisi ortadan kaybolsa bile, erkek kurt yalnız başına yavrulara bakabilir.
Rengi değişik olmakla beraber, genel olarak sırtı koyu esmer, karnının altı ve bacaklarının iç kısmı açık kirli sarı renktedir. Ön bacaklarının ön kısmında siyah bir çizgi vardır. Kuyruğu daha koyu renkte ve uç kısmı siyahtır. Kurdun kılları kışın daha uzun, yazın daha kısadır. Dip kısımlarında gri veya boz renkte ince kıllar oluşur. Omuz başında V şeklinde bir koyuluk vardır. Burun kısmı koyu renkte ve ucu siyahtır.
Kurdun boyu, kuyruksuz olarak 90-120 cm, kuyruğu 35-40 cm, cidago (omuz) yüksekliği 75-85 cm'dir. Ağırlığı 30-50 kg'dır. Cidago yüksekliği 90 cm, ağırlığı 60-65 kg gelenlerine rastlanmıştır (Turan 1984: 28). Rakamlarda da görüldüğü gibi kurt ve Kangal Köpeği'nin vücut uzunluğu, cidago yüksekliği ve ağırlığı hemen hemen aynıdır.
Kurtlarda sürüler 7 ile 24 arasında değişen miktarda fertten oluşur. Her sürünün 1 erkek ve 1 dişi fertten oluşan bir lideri vardır. Bunlara "Alfa Erkek" ve "Alfa Dişi" denir. Lider sürüde mutlak hakimdir ve bütün sürü fertleri buna uymak zorundadır. Avdan sonra, önce erkek lider karnını doyurur, diğer sürü fertleri hiyerarşik sıraya göre, lider çekildikten sonra yemeye başlarlar.
Liderlik avantajlı olduğu kadar, aynı zamanda fedakarlık da isteyen bir görevdir. Lider kurt, yeri geldiğinde kendini sürünün selameti için feda etmekten çekinmez. Liderin ölümü durumunda, en güçlü erkek liderliğini ilan eder ve sürü lidersiz kalmaz. Birden fazla lider adayı varsa, liderlik kavga sonucu belli olur (Araz 2003: 73-74).
Fotoğraf 2. Kurt (****** Orman Çiftliği Hayvanat Bahçesi-Ankara)
Kurtçul Kangalların Özellikleri
Kurda giden bir Kangal'da, şu 3 özellik peş peşe olmalıdır:
1-Cesaret: Kurda gidecek Kangal cesur olmalıdır. Bir çok Kangal, bırakın kurdu görünce, kokusunu alır almaz, oradan hemen uzaklaşır. Görse bile kafasını öte tarafa çevirir. Cesur değilse nasıl kurdun peşinden gitsin?
2-Sürat: Kurdun peşinden gidecek cesareti olan Kangal'ın, kurdu yakalaması için, süratli olması gerekir. Süratli ve uzun süre koşmaya uygun nefesi olmazsa, Kangal kurdu nasıl yakalasın?
3-Güç: Kangal'ın cesareti var, sürati de var. Kurdu yakaladı. Kurdu boğması için, yeterli gücü olması lazım. Kurdu boğacak cüssesi ve gücü olmayan bir Kangal, kurdu nasıl boğsun?
Kurtçul Kangallar’ın fiziksel özellikleri için, bilen bilmeyen bir çok kişi iddialarda bulunmaktadırlar. Bu iddiaların bilimsel temeli yoktur ve asılsızdır. “Kurtçul Kangallar’da kurtçul tırnak, alında ters dizilmiş kıl çizgisi bulunur” gibi iddialar safsatadır.
Kurtçul Kangallar’da fiziksel değil, huy ve karakter olarak bazı özellikler aranmalıdır. Çok iri ve yüksek yapılı Kangallar’ın, çok kısa mesafelerde kesildiği ve koşmayı bıraktığı tartışılmaz bir gerçektir. Ayrıca çok iri ve yüksek yapılı Kangallar’ın çok cesur olduğu iddiası da her zaman doğru değildir.
Fotoğraf 3. Domuz avında üç Karabaş Köpeği - Tokat, Zile.
Kurda Gitme
Kangal Köpeği bakımından köy yerinde çok önemli görülen bu konu, birkaç yönlüdür. Konunun sosyal yönü: Anadolu'da bir tabir vardır: "Beş parmağın beşi, bir değildir" denir. İnsanlar da böyledir, köpekler de, diğer canlılar da. Çevremize bir baktığımız zaman, bazı insanların cesur ve gözü kara, bazılarının vurdumduymaz ve "Amaaan sende"ci olduğunu görebiliriz.
Kangal Köpekleri de genel olarak cesur bir ırk olmasına rağmen, kendi arasında çeşitlilik gösterir. Bazı köpekler "Kurda gider" ve "Boğar". Bazıları da gitmez, gitmeye fırsat veya cesaret bulamaz veya gidecek kurt bulamaz. Kurt boğan Kangal Köpeği, nihayetinde sahibinin sürüsüne, malına veya canına musallat olan kurdu bertaraf etmiş ve vazifesini yapmıştır. Bilhassa köy yerlerinde, "Başkalarının ne dediği"ne çok önem verilir. Köyde bir kişinin köpeğinin kurt boğması çok önemli bir olaydır.
Fotoğraf 4. Kurt avlamış iki Karabaş Köpeği - Tokat, Zile.
Kurt Boğma
Kangal Köpeği iyi ve uzun koşucudur. Kangal Köpeği kurda yaklaştığı zaman, onu yere yıkmak için, yandan omzu ve göğsü ile vurur. Bu vuruş esnasında, her zaman kurdun belinin kırıldığı doğru değildir. İkisi de yan yana koşan iki hayvandan birisinin, diğerine bel kıracak kadar sert bir hamle yapması çok zordur. Eğer kurt hareketsiz dursa da, Kangal Köpeği gelip yandan diklemesine vursa, belki o zaman kurdun beli kırılabilir.
Hamleyi yiyen kurt olduğundan, büyük çoğunlukla, Kangal daha önce toparlanır ve kurdun boğazını tutar ve öldürür. Buna rağmen, kurt can havliyle debelenir. Tırnakları ile Kangal Köpeği'nin karın bölgesi başta olmak üzere, bir çok yerini yaralar.
Eğer kurt yerden önce kalkarsa, büyük ihtimal kaçacaktır. Kaçamazsa; köpeğin en hassas yerlerine; boğazına, kulağına veya cinsel organlarının olduğu bölgeye saldırır.
Yukarıda da görüldüğü gibi, kurdun cüssesi ile Kangal Köpeği'nin cüssesi arasında fark vardır. Kurt biraz daha hafiftir. Bu kurt için bir dezavantajdır. Ama kurdun vahşi, cesur ve büyük ihtimal çok aç olması ile jilet gibi keskin dişlere sahip olması, bu dezavantajı bazen üstünlüğe çevirebilmektedir.
Kurt ile Kangal Köpeğinin Benzer Yanları
Bu benzerlikleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;
1-Her ikisi de Türk Milleti için tarihsel ve mitolojik olarak kutsal ve değerli hayvanlardır.
2- İki türün kromozom sayıları da aynıdır ve 2n = 78'dir. Aynı zoolojik sınıfa (Canidae: Köpekgiller) giren Kır Kurdu, Çakal ve Dingo'nun kromozom sayıları da aynıdır. Bunların hepsi birbirleri ile çiftleştiği zaman döl verebilirler. Fakat birbirine dış görünüş olarak çok benzemesine rağmen, Gri Tilki'de bulunan kromozom sayısı 2n = 66, Kızıl Tilki'nin 2n = 36'dır. Fakat bu iki tilki birbirleri ile çiftleşip döl veremezler.
3-Vücut uzunluğu ve omuz yüksekliği hemen hemen aynıdır. Kurt biraz daha hafiftir.
4-Her iki türde de dişlerin dizilişi ve sayısı aynıdır.
5-Her iki tür de, kan parametreleri ve beyin ağırlığı gibi bazı organlar yönünden birbirlerine benzerler.
6-Post renkleri bir birlerine çok benzemektedir ve bozdur.
7-Gebelik müddeti her iki türde de ortalama 9 haftadır.
8-Yeni doğan yavruların gözleri her iki türde de 12-14 günlükken açılır.
9-Her iki tür de 18-24 ayda erginleşir.
10-Ortalama hayat süresi her ikisinde 12-14 yıl civarındadır.
11-Her iki tür de keskin bir zeka, gelişmiş duyular ve üstün cesarete sahiptir.
12-Kurtlar kalabalık sürüler halinde yaşamayı severler. Köpekler ise insanlarla beraber yaşamayı severler. Bu haliyle, her ikisi de sosyal hayvanlardır.
Genetik olarak birbirlerine çok yakın olan hayvanların kökenleri, 3 yolla araştırılabilir:
1-Genellikle bu tür hayvanlar sadece kök aldığı türle çiftleşebilir ve döl verebilir. Öyleyse çiftleşip, çiftleşmediklerine göre kökenleri araştırılabilir.
2-Köken alan hayvanların ortak davranışları incelenir.
3-Morfolojik (yapısal) özellikleri karşılaştırılır.
Yukarıda verilen 13 adet benzer nokta, bu 3 yönteme cevap vermektedir. Kurt büyük bir ihtimalle köpeğin atasıdır. Mesela kurt ve köpekle birlikte aynı kromozom sayısına sahip olan ve aynı Köpekgiller (Canidae) familyası içinde olan çakal, kolay kolay köpek ile çiftleşmemekte ve arkadaşlık etmemektedir. Beraber büyüseler dahi, büyüyünce çakal yollarını ayırmaktadır.
Kangal Köpeği Kurttan mı türedi?
Kurt ile Kurtçul Kangal'ın veya Kangal Köpeği'nin benzerliğinin ötesinde, bütün köpek türlerinin, kurttan meydana geldiğini iddia eden bir bilimsel araştırma bulunmaktadır. Savolainen ve arkadaşlarının, "Batı Asya köpeklerinin orijini hakkında genetik bir delil" isminde ki araştırmasının sonuçları, 2002 yılında "Science" dergisinde yayınlanmıştır.
Araştırma da Avrupa, Asya, Amerika'nın kutup bölgesi ve Afrika'dan elde edilen 654 adet, çeşitli ırka mensup köpek ve 38 adet Asya ve Avrupa kurdu kullanılmıştır. Ortaya çıkan sonuç, "genetik ilişki ağacı" (phylogenetic tree) ile gösterilmiştir.
Genetik olarak birbirine benzeyen hayvanlar, gruplar halinde toplanmıştır. Ortaya 6 adet gurup (A, B, C, D, E, F) çıkmıştır. Bu 6 grubun yayıldığı coğrafi bölgeler incelenmiştir. Buna göre şu sonuçları çıkmıştır:
1-A, B, C grupları, üzerinde çalışılan 654 köpeğin %95'ini oluşturmakta.
2-Bu günkü köpeklerin atası, tek bir köpek ırkı idi. Daha sonra bu ırktan diğer köpek ırkları türemiştir.
3-Köpeklerin evcilleştirilmesi ilk defa Doğu Asya'da olmuştur.
4-Köpek; sanılanın aksine, 15.000 yıl önce evcilleştirilmiştir.
5-Genetik ağaçta, kurt ve köpeklerin mitokondriyal DNA'larının, her grupta yan yana çıkması, köpeğin kurttan türediğini göstermektedir.
Yukarıda çıkan bu sonuçlara bakarak, kurda benzerliğinden dolayı, bir "ilk" aramak gerekirse; kurttan türeyen ilk köpek, Kangal Köpeği diyebiliriz.
Perş. Haz. 07, 2007 2:18 pm